Uzun süredir beklenen Portekiz Vatandaslik Yasasi Reformu 2025, Sosyalist Parti (PS) ve aşırı sağ parti Chega’nın son dakika değişiklikleri sunmasının ardından bir kez daha ertelendi. Her iki parti de vatandaşlığa kabul hedeflerini değiştiren öneriler getirdi. Chega’nın önerisi ise, vatandaşlıktan çıkarma hükümleriyle tartışma yarattı. Eski Başbakan Francisco Pinto Balsemão’nun vefatı nedeniyle parlamentodaki oturumlar askıya alındı ve nihai oylama tarihinin belirsizliği, aylardır süren yasama sürecini daha da uzattı. Bu reform, binlerce oturum izni sahibini ve Golden Visa yatırımcısını yakından ilgilendiriyor.
Gecikmenin ayrıntıları, IMI Daily’nin makalesinde detaylı şekilde ele alındı. Habere göre, reformun kaderi Portekiz Meclisi’ndeki siyasi dengeye bağlı.
Portekiz Vatandaslik Yasasi Reformu Görüşmelerinde Son Dakika Ertelemesi
Parlamento, taslak reformu geçtiğimiz hafta oylamayı planlamıştı. Ancak iki son dakika değişikliği bu planı bozdu. Sosyalist Parti (PS), salı sabahı saat 09:18’de yeni maddeler ve geçiş hükümleri içeren tam bir değişiklik metni sundu. Chega ise pazartesi gece geç saatlerde e-posta yoluyla kendi önerisini gönderdi; bu metin esasen belirli suçlarda Portekiz vatandaşlığının iptalini öngörüyordu.
Yeni metin aniden gündeme geldiği için, Anayasa İşleri, Haklar, Özgürlükler ve Güvenceler Komitesi (CACDLG) perşembe gününe kadar erteleme kararı aldı. Böylece anayasal ve yasal inceleme için zaman tanınacaktı. Ancak eski Başbakan Balsemão’nun vefatı üzerine parlamento oturumları iki gün süreyle askıya alınınca oylama bir kez daha ertelendi. Henüz yeni tarih belirlenmedi ve Portekiz Vatandaşlık Yasası Reformu’nun kaderi belirsizliğini koruyor. Bu durum, hem siyasi analistleri hem de vatandaşlık bekleyen yatırımcıları hayal kırıklığına uğrattı.
Portekiz Vatandaslik Yasasi Reformu ve Sosyalist Parti’nin Teklifi: Daha Uzun İkamet Süreleri ve Geçiş Dönemi Koruması
Sosyalist Parti’nin önerisi, vatandaşlığa kabul kriterlerini sıkılaştırırken mevcut başvuru sahiplerine koruma getiriyor. Yeni sistem, ikamet süresini başvuru sahibinin milliyetine göre farklılaştırıyor ve mevcut kurallara göre sürecini başlatmış kişilere “önceki hakların korunması” güvencesi veriyor.
Portekiz Vatandaslik Yasasi Reformu’nda Altı ve Sekiz Yıllık Vatandaşlık Yolları
Yeni teklife göre, AB ve Portekizce konuşan ülke vatandaşları altı yıl, diğer yabancı uyruklular ise sekiz yıl ikamet ettikten sonra vatandaşlık alabilecek. Önceki düzenlemede bu süreler sırasıyla beş ve yedi yıldı. PS, bu değişikliklerin Portekiz vatandaşlık rejimini Avrupa standartlarına yaklaştırdığını, ancak Lusofon dünyasıyla dilsel ve kültürel bağları koruduğunu savunuyor. Eğer onaylanırsa, Portekiz Vatandaşlık Yasası Reformu 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek. Böylece hem hükümete hem de başvuru sahiplerine uyum süreci için yeterli zaman tanınmış olacak.
Golden Visa Sahiplerine ve Mevcut İkamet Edenlere Geçici Koruma
Teklifin en dikkat çekici maddelerinden biri, mevcut Golden Visa yatırımcılarını ve oturum izni sahiplerini koruyan kapsamlı geçiş hükümleri. Madde 5/2, 30 Haziran 2026’ya kadar mevcut yasaya göre başvuru yapan kişilerin beş yıllık ikamet şartına tabi olmaya devam edeceğini düzenliyor. Bu da yasadan sonra altı aylık bir “koruma süresi” anlamına geliyor. Golden Visa programları hakkında karşılaştırmalı bilgi için Malta vs Portekiz Altın Vize 2025 rehberine göz atabilirsiniz.
Madde 5/3 ise, 31 Aralık 2027’ye kadar başvuru yapan kişilerin önceki ikamet sürelerinin de vatandaşlık için geçerli sayılacağını belirtiyor. Bu düzenleme, idari gecikmeler nedeniyle mağduriyetlerin önüne geçiyor. 2024 yılında Portekiz, 4.987 Golden Visa vererek bir önceki yıla göre %72 artış kaydetti. Bu nedenle, geçiş hükümleri yatırımcılar için yalnızca yasal değil, aynı zamanda ekonomik ve stratejik bir güvence anlamına geliyor.
İdari Gecikmelere Karşı Başvuru Sahibine Koruma
Portekiz’in oturum ve vatandaşlık sistemleri uzun süredir idari gecikmelerle eleştiriliyordu. Portekiz Vatandaşlık Yasası Reformu bu soruna doğrudan yanıt veriyor. Teklifte yer alan 15. madde 4. fıkra, oturum izinlerinin yenilenmesinde yaşanan gecikmelerin ikamet süresine dahil edilmesini garanti altına alıyor. Yani kişi tüm belgelerini zamanında sunduysa, devletin gecikmesi onun vatandaşlık hakkını etkilemeyecek.
Geçici Vatandaşlık ve Tarihi Hakların Geri Kazandırılması
Teklifteki 5-A maddesi, belirli insani ve tarihi durumlarda vatandaşlık hakkının yeniden kazanılmasını sağlıyor.
Portekiz’de Doğan Yabancı Ailelerin Çocukları
Portekiz’de yasal olarak ikamet eden yabancı ebeveynlerin çocukları, beş yıl ikamet ettikten sonra 31 Aralık 2026’ya kadar başvururlarsa vatandaşlık alabilecek. Bu düzenleme, Portekiz’in “doğum yeri vatandaşlığı” (jus soli) ilkesini güçlendiriyor.
1974 Sonrası Vatandaşlığını Kaybedenler
1974’teki Karanfil Devrimi sonrasında ikamet süresinin yetersizliği nedeniyle vatandaşlığını kaybeden bazı kişilere ve Portekiz doğumlu çocuklarına yeniden başvuru hakkı tanınıyor. Bu madde, geçmişte yaşanan haksızlıkların giderilmesi yönünde sembolik bir adım.
Daha Katı Suç Kriterleri
Yeni düzenleme, suç işleyen başvuru sahiplerine yönelik şartları da sıkılaştırıyor. Artık iki yıl veya daha fazla hapis cezası öngören suçlardan hüküm giyen kişiler vatandaşlık alamayacak. Bu eşik, önceki yasadan daha düşük ve Portekiz pasaportunun saygınlığını korumayı amaçlıyor.
Chega’nın Teklifi: Ciddi Suçlarda Vatandaşlığın İptali
Chega Partisi’nin önerisi, Portekiz Vatandaşlık Yasası Reformu kapsamında çok daha sert bir çizgi izliyor. Tasarı, ciddi suçlardan hüküm giyen kişilerin vatandaşlıktan çıkarılmasını öngörüyor. Benzer konularda ülkeler arası düzenlemeleri görmek için MEIN ve Portekiz Altın Vize Programı karşılaştırmasını inceleyebilirsiniz.
Madde 69-D: Vatandaşlığın Kaybı
Chega’nın önerdiği 69-D maddesi, çift vatandaşlığa sahip kişilerin, ciddi suçlardan üç yıl veya daha fazla hapis cezası alması durumunda Portekiz vatandaşlığının iptal edilmesine izin veriyor. Suçun vatandaşlık kazanımından sonraki 20 yıl içinde işlenmiş olması gerekiyor. Politik nedenlerle alınan cezalar kapsam dışında tutulacak.
Mahkemeler, kişinin topluma entegrasyonu, ikamet süresi, ulusal değerlere bağlılığı gibi kriterleri değerlendirerek iptal kararı verebilecek. Vatandaşlığı iptal edilen kişi, sabıka kaydı temizlendikten sonra on yıl sonra yeniden başvuru yapabilecek. Ancak bu madde, “vatansızlık” yaratabileceği gerekçesiyle ciddi tartışmalara yol açtı.
Hukuki İnceleme ve Siyasi Çıkmaz
Anayasa İşleri Komitesi, son dakika verilen bu değişiklikleri zamanında değerlendiremediği için reformun genel görüşmesi ertelendi. Parlamento kuralları gereği, bir yasa tasarısı oylamadan önce tam anayasal denetimden geçmek zorunda. Ancak eski Başbakan’ın vefatı nedeniyle bu süreç tekrar kesintiye uğradı. Reformun 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girebilmesi için yasama organının önünde yalnızca 11 haftalık bir süre kaldı. Ayrıca yaklaşan devlet bütçesi görüşmeleri, süreci daha da geciktirebilir.
Golden Visa Yatırımcıları ve Uzun Süreli Oturum Sahipleri İçin Sonuçlar
Yatırımcılar, göçmenlik avukatları ve oturum izni sahipleri reform sürecini yakından takip ediyor. Golden Visa sahipleri özellikle, mevcut beş yıllık vatandaşlık yolunun korunup korunmayacağını merak ediyor. Sosyalist Parti’nin önerisi, 30 Haziran 2026’ya kadar başvuru yapan herkesin mevcut kurallara göre değerlendirileceğini garanti ediyor. Bu durum, idari gecikmelerin hak kaybına yol açmasını önlüyor.
Daha Geniş Bağlam: Uyum ve Güvenlik Arasında Denge
Portekiz Vatandaslik Yasasi Reformu, Avrupa genelinde artan göç ve güvenlik endişelerinin yansıması olarak görülüyor. Portekiz, geleneksel olarak vatandaşlığa kabulde en açık ülkelerden biri olarak biliniyor. Ancak son yıllarda artan göç akışı ve bürokratik tıkanıklıklar, daha sıkı kurallar getirilmesini zorunlu kıldı.
Karşılaştırma açısından, benzer politik dönüşümler için İngiltere-Botsvana vize değişikliği yazısını da inceleyebilirsiniz.
Portekiz Vatandaslik Yasasi Reformu Sürecinde Sırada Ne Var?
Reformun geleceği, bir sonraki parlamento oturumunun ne zaman yapılacağına bağlı. Eğer yasama dönemi yas sürecinden hemen sonra devam ederse, reformun yıl bitmeden onaylanması hâlâ mümkün olabilir. Ancak süreç aralığa sarkarsa, yürürlük tarihi 2026’ya ertelenecek. Yasaya göre, yeni düzenlemenin 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girebilmesi için Diário da República’da Aralık ayı başına kadar yayımlanması gerekiyor.
Portekiz Vatandaslik Yasasi Reformu: Erteleme Reformun Bittiği Anlamına Gelmiyor
Portekiz Vatandaşlık Yasası Reformu, son yılların en önemli yasal düzenlemelerinden biri olarak binlerce yabancı yatırımcı, oturum sahibi ve aileyi doğrudan etkileyecek. Sosyalist Parti’nin amacı sistemi modernize etmek ve daha uzun ikamet süreleriyle şeffaflığı artırmakken, Chega’nın teklifi ideolojik bir sertleşmeyi temsil ediyor. Şimdilik, oylamanın ertelenmesi süreci uzatıyor. Ancak bir şey kesin: Bu reform tamamlandığında, Portekiz vatandaşlığının çerçevesi on yıllar boyunca yeniden tanımlanacak.
SSS: Portekiz Vatandaşlık Yasası Reformu 2025
S1: Oylama neden ertelendi?
Sosyalist Parti ve Chega son dakika değişikliklerini geç sunduğu için inceleme süresi yetmedi. Ardından eski Başbakan’ın ölümü nedeniyle oturumlar iki günlüğüne askıya alındı.
S2: Yeni ikamet şartları neler?
AB ve Portekizce konuşan ülke vatandaşları için altı yıl, diğer yabancılar için sekiz yıl ikamet zorunlu olacak.
S3: Golden Visa sahipleri haklarını kaybedecek mi?
Hayır. Mevcut yatırımcılar, 30 Haziran 2026’ya kadar başvurularını tamamladıkları takdirde beş yıllık mevcut kuraldan yararlanmaya devam edecekler.
S4: Reform idari gecikmelere karşı nasıl koruma sağlıyor?
15. madde 4. fıkra uyarınca, oturum yenilemelerindeki gecikmeler vatandaşlık süresine dahil ediliyor.
S5: Chega’nın önerisi ne getiriyor?
Chega, ciddi suçlardan hüküm giyen çift vatandaşların Portekiz vatandaşlığının iptal edilmesini öngören 69-D maddesini eklemek istiyor.
S6: Yeni yasa ne zaman yürürlüğe girebilir?
Zamanında kabul edilirse, Portekiz Vatandaşlık Yasası Reformu 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek.
